ملا جلال، ڪتو ٻلو حلال. (پھاڪو)

ملا جلال، ڪتو ٻلو حلال. (پھاڪو)

انجنيئر عبدالوھاب سھتو

ملا جلال، منطق جو ڪتاب آھي، جيڪو درس نظاميءَ جي آخري سال وارن کٿابين کي پڙھايو ويندو آھي. ان ڪتاب اندر، منطق، ڳالھائڻ جو ڏانءُ، دليل دلائل بازي، حوالا ڏيڻ، بحث مباحثا ڪرڻ جا سبق آھن. آخري سال ۾ ان ڪري پڙھايو ويندو آھي جو منجھس علم، بالغ ذھنن جي ڏانءَ جو ھوندو آھي. جنھن جا اعصاب مضبوط ۽ ارادا اٽل ھجن، سو سکندو ۽ اڳتي وڌندو آھي. ڪمزور اعصابن وارن جي ته ان ڪتاب پڙھڻ سان گھڻو ڪري ڪل ئي ٿڙي ويندي آھي.

ننڍڙي مري نه ماءُ، ٻڍڙي مري نه جوءِ،

ننڍڙي مري نه ماءُ، ٻڍڙي مري نه جوءِ،

ڪنت چڙيلي نا مري، مت جھڻڪ وھيڻي ھوءِ.

(اڻٽر سچائي، چوڻي)

انجنيئر عبدالوھاب سھتو

ڏکين لفظن جي معنيٰ. ڪنت؛ نوجوان مڙس. چڙيلي؛ نوجوان عورت. مت؛ متان. جھڻڪ؛ طعنو، مھڻو. وھيڻي؛ ڀاڙيندڙ

پھرين سٽ ۾ ٻن عورتن جو بيان آھي. ھڪڙي ماءُ، جيڪا پنھنجي ابھم / ننڍڙي ٻچڙي/ ٻارڙي جي سنڀال ڪندي آھي. جڏھن اھو ٻارڙو ڄائو ته اھا عورت مري وئي. ھاڻي ٻار تي ڇا وھندو واپرندو، ان صدمي جو اندازو، ان يتيم ٻار کي ياعمر ذھن تي طاري ھوندو. ڇو جو اھا عمر اھڙي آھي جو ان عمر ۾ ان عورت جي مدد جي کيس سخت ضرورت ھئي. ان صدمي جي، خبر ان ماڻھوءَ کان وٺڻ گھرجي، جنھن جي ماءُ، کيس ڄڻي، گذاري وئي ھئي.

ڪانءَ کي لڙ ۾ مزو. (اڻٽر سچائي، پھاڪو)

ڪانءَ کي لڙ ۾ مزو. (اڻٽر سچائي، پھاڪو)

انجنيئر عبدالوھاب سھتو

لڙ يا گوڙ گھمسان اندر، ھر ڪنھن کي به پنھنجي ھڻُ-وٺُ ھوندي آھي. پنھنجي ڪم ۾ ڌيان ھئڻ سبب، يا ٻين کي ڏسي وات ڦاٽل ھئڻ سبب، شين جي سنڀال ڏانھن توجه گھٽ ھوندو آھي. ڪنھن کي ڪا به خبر نه پوندي آ ۽ اوسان گم ھئڻ سبب، موڳائپ چڙھيل ھوندي آ. بشني به اھڙا ئي موقعا تاڙي ھٿڙي ھڻندا آھن. کيسي ڪترجڻ جي ٻين کي ته ڇا، مالڪ کي به خبر نه پوندي آ.

نه ڪنھن کي سونھن سڪايو آ، نه ڪنھن کي عقل منجھايو آ. (چوڻي)

نه ڪنھن کي سونھن سڪايو آ،

نه ڪنھن کي عقل منجھايو آ. (چوڻي)

انجنيئر عبدالوھاب سھتو

ھن چوڻيءَ جا ٻه حصا آھن. ھڪڙو سونھن بابت آھي، ٻيو عقل بابت.

پھرئين حصي مان مراد آھي؛ نه ڪير ڪنھن ٻئي جي سونھن ڏسي، پنھنجي سونھن مان بيزار ٿيو آ. نه ئي ڪير پاڻ کي ڪوجھو سمجھي ٿو. بلڪ ھر ڪو، آئيني ۾ پنھنجو چھرو ڏسڻ بعد، پنھنجي پاڻ کي يوسف ثاني سمجھي ٿو.

لتر پڄي چڪر سان، چڪر پڄي لتر سان. (سنڌ، پھاڪو)

لتر پڄي چڪر سان، چڪر پڄي لتر سان.

(سنڌ، پھاڪو)

انجنيئر عبدالوھاب سھتو

لتر؛ لتون ھڻندڙ، اٽون ھڻندڙ، يعني گڏھ.

چڪر؛ چڪ پائيندڙ، ڏھڙيندڙ، يعني ڪتو.

ڪتي جا ڏند قدرتي طور مضبوط ۽ ھڏي کي رڙڪڻ لاءِ ٺھيل آھن. انھن کي جيستائين چٻڻ لاءِ سخت شيءِ نه ملي ته ڪتو پيو نوس نوس ڪندو. عادتًا، ڪتو چڪ ھڻڻ کان نه مڙندو آ. ماڻھو آيو، ٻيو جانور آيو، چڪ ضرور ھڻيس.