ٻير - نواز ڪنڀر

ٻير

موسمن جي نزاڪت کي پرکڻ جي علامت بڻيل ميوو

نواز ڪنڀر 

مائي ڀاڳي ۽ مراد فقير جي ڳايل مارواڙي لوڪ گيت “اي چرمي رو بلال سان پيار” ۾ “ندي ڪناري ٻورڙي ري، اي ٻورڙڪي را رتا مٺا ٻور” کان وٺي سنڌي لوڪ گيت “منهنجو جنڊالڙو ڏي ته کيڏڻ وڃان” ۾ “جا وڃان بازار ۾ لڌم ڳاڙهو ٻير، ٻير ته کاڌم پيٽ ۾ ان جو شاهد ڪير” تائين ٻيرن جو ذڪر هر هنڌ ملي ٿو. ويندي قرآن شريف ۾ به جن ميون جو ذڪر ٿيل آهي، انهن ۾ ٻير به هڪ آهي. ٻير لوڪ گيتن جي شاعرن وٽ ڀلي کڻي ڪهڙين ئي معنائن ۾ استعمال ٿيندو هجي پر لوڪ ڏاهپ جي ماهرن وٽ ٻير، مندون ماپڻ ۽ جانچڻ جي معنى ۾ استعمال ٿيندو آهي.

منجهيل سُٽ - مٺل جسڪاڻي

منجهيل سُٽ!

مٺل جسڪاڻي

پاڻ ڪيتريون ئي چوڻيون، پهاڪا، مُحاورا ۽ اصطلاح وغيره، ٻالڪپڻ کان وٺي ٻُڌندا اچون ٿا. اڪثر وڏڙن ۽ وڏڙين جي واتان ٻُڌبا آهن، ڪي استادن، ڪي هم عمر، ته ڪي ننڍن کان ٻُڌڻ جو به موقعو ملي ٿو، پوءِ به روزمرهه جي زندگي ۾ ٻُڌجندڙ ۽ پڙهجندڙ نون توڙي پراڻن مان ڪيتريون ئي چوڻيون، پهاڪا، مُحاورا ۽ اصطلاح وغيره رهجي به وڃن ٿا. اهي ٻُڌڻ يا پڙهڻ ته بس اتفاق سان ٿيندو رهندو آهي، پر انهن کي سمجهڻ جو ڪو هڪ نه، انيڪ طريقا آهن ۽ جيتوڻيڪ اهي سڀ نهايت ئي سليس ۽ عام فهم به آهن، پوءِ به ڪن چند کي ڇڏي، مون پارن جي گهڻائي، پيري کي پهچڻ باوجود، اڪثر چوڻيون ۽ پهاڪا سمجهڻ کان قاصر رهجي وڃي ٿي! ان ڪري اصولي طور سنڌي ٻولي جي مُحققن کي صرف تحقيق ڪرڻ جي منٿ ڪبي، ته هڪ ٻن ڪتابن، ٻن ٽن ايم اي، ايم فل ۽ پي ايڇ ڊي مقالن جو حوالو ڏئي، ماٺ ڪرائڻ جي ڪوشش ڪندا! تنهن ڪري “مِٺي به ماٺ ته مُٺي به ماٺ” ڪرڻ کپيم، پر خبر نه آهي ڇو، مون کي پڪ آهي ته اڃا به ڪيترا ئي پهاڪا سهيڙجي نه سگهيا آهن، ان ڪري هن موضوع تي ٿيل تحقيق کي اڳتي وڌائيندي، اڃا به کوجنا ڪرڻ کپي.

لکي لکاڏنو ۽ پڙهي الهڏنو - حيات علي شاهه بخاري

لکي لکاڏنو...

حيات علي شاهه بخاري

اِجهو سائين، خير سان جمعي جو سڀاڳو ڏينهن ۽ اوهان جو من پسند ڪالم ”فري پيريڊ“ اچي ويو، جنهن کي پڙهڻ لاءِ پڙهندڙ جو ”فري“ يعني واندو هئڻ تمام ضروري آهي، ڇو جو هي ڪالم تڙ تڪڙ ۾ نه پر سانهه ستيءَ ۾ پڙهڻ جو آهي. هونئن به جيڪو به ڪم ڪجي اُهو ٻين ڪمن مان فارغ ٿي ڌيان سان ڪجي، جيئن مان اوهان جي وندر ۽ ورونهن لاءِ بلڪل سانتيڪو ٿي پوءِ هيءُ ڪالم لکندو آهيان. يقين ڪريو ته هيءُ ڪالم دل سان لکندو آهيان، تڙ تڪڙ ۾ گهڙيندو ڪو نه آهيان. هونئن گهڙڻ وارو ڪم واڍن جو هوندو آهي، جيڪي ڪاٺ مان خوبصورت شيون گهڙيندا آهن. ان تي مون کي ڪنڀار به ياد پيا اچن، جن جون آڱريون مٽيءَ مان خوبصورت ٿانوَ گهڙينديون آهن.

ورجيسون پسمنظر ۽ ڪارج - انجنيئر عبدالوهاب سهتو

ورجيسون
پسمنظر ۽ ڪارج

انجنيئر عبدالوهاب سهتو

ٻولي/ زبان، خيالن جي اظهار جو ذريعو آهي. منجهس جيترا لفظ، مفهوم جي لحاظ کان عام / مشهور هوندا، اوتروئي اها سليس هوندي ۽ اوتروئي منجهس سمايل علوم، سمجهڻ ۾ سولا ٿيندا ويندا. بلڪل آسان ۽ ٻاراڻي زبان به پنهنجو وجود برقرار رکي نه سگهندي آهي. ان ڪري هر سڌريل/ سڌرندڙ ٻوليءَ لاءِ لازم آهي ته منجهس، وقت جي تقاضائن/ گهرجن آهر نوان، اڻ ٻڌل لفظ جڙندا / ملندا رهن. نون اصطلاحن جي وڌڻ سان، ٻوليءَ ۾ ترقي/ واڌارو ٿئي ٿو. ٻولي شاهوڪار ٿئي ٿي. شاهوڪاريءَ سبب، برقرار به رهي ٿي ۽ سندس ڳالهائيندڙن جي تعداد ۾ واڌ به اچي ٿي.

مٿي بيان ڪيل سموريون خوبيون/ صفتون، سنڌي زبان ۾ موجود آهن. منجهس وڌڻ، نون اصطلاحن هضم ڪرڻ يا کين پنهنجو بنائڻ جي به وڏي صلاحيت موجود آهي. انهيءَ واڌاري ۾ روز نوان اصطلاح ۽ ورجيسون جڙي شامل ٿيندا رهن ٿا ۽ ٻوليءَ جو جُز بنجي، کيس سينگاريندا به رهن ٿا.

چند سنڌي چوڻيون SOME SINDHI SAYINGS

چند سنڌي چوڻيون

SOME SINDHI SAYINGS

Engineer Abdul Wahab Sahito

Proverb Definitions

Proverbs are popular sayings which contain advice or state a generally accepted truth. Because most proverbs have their origins in oral tradition, they are generally worded in such a way as to be remembered easily and tend to change little from generation to generation, so much so that sometimes their specific meaning is no longer relevant. For instance, the proverb “penny wise, pound foolish” is a holdover from when America was a British colony and used the pound as currency. Proverbs function as “folk wisdom,” general advice about how to act and live. And because they are folk wisdom, they often strongly reflect the cultural values and physical environment from which they arise. For instance, island cultures such as Hawaii have proverbs about the sea. Eastern cultures have proverbs about elephants, and American proverbs, many collected and published by Benjamin Franklin, are about hard work bringing success. Proverbs are used to support arguments, to provide lessons and instruction, and to stress shared values.

پھاڪا، اصطلاح، چوڻيون ۽ ورجيسون - ڊاڪٽر عبد الجبار جوڻيجو

پھاڪا، اصطلاح، چوڻيون ۽ ورجيسون

 ڊاڪٽر عبد الجبار جوڻيجو

مون کي احساس آھي ته ڪنهن به زبان جي اصل جوھر جي پرک ان جي لساني، صوتياتي ۽ صرف و نحو جي تپاس ۽ اپٽار سان ٿئي ٿي. منجھس ڪھڙيون خوبيون ۽ نرالايون آھن، انهن جي جاچ ڪجي ۽ کولي مثالن سان بيان ڪجي. اِن ۾ ڪو شڪ ڪونهي ته لسانياتي جائزو زبان جي حسن کي پوري آب و تاب سان ظاھر ڪري ٿو. سنڌي زبان جي ماھرن اِن باري ۾ گھٽايو ڪونهي، ڊاڪٽر لڇمڻ خوبچنداڻي، ڊاڪٽر مرليڌر جيٽلي، پروفيسر علي نواز جتوئي ۽ ڊاڪٽر غلام علي الانا ھن سلسلي ۾ بنيادي ڪم ڪيو آھي ۽ لسانيات توڙي گرامر جي ھر پھلو ۽ باريڪ نڪتن کي کولي بان ڪيو اٿن. آءٌ ھن باب ۾ زبان جي حسن ۽ جلوي کي آشڪار ڪرڻ ٿو گھران، جيڪو پھاڪن، اصطلاحن، چوڻين ۽ ورجيسن ۾ به موجود آھي ۽ زبان جي ماھيت ۽ جوھر کي ظاھر ڪري ٿو.

سنڌي ٻوليءَ جي اهم اصطلاحي جزن جي تنقيدي اکيڙ - الطاف حسين جوکيو

سنڌي ٻوليءَ جي اهم اصطلاحي جزن جي تنقيدي اکيڙ

الطاف حسين جوکيو

ڪنهن به ٻوليءَ ۾ اصطلاحي جزن (Terms) جي استعمال جي وڏي اهميت هوندي آهي. جن ۾ پهاڪو، چوڻي، اصطلاح، محاورو، ورجيس، ۽ کوڙ ساترا ٻيا اصطلاح پڻ اچي وڃن ٿا؛ جن ۾ تشبيهه، استعارو، ڪنايو، مجاز مرسل وغيره پڻ اچي وڃن ٿا. اسان جي هن اڀياس جو محور صرف پهاڪي، چوڻيءَ، اصطلاح، محاوري ۽ ورجيس تي مبني آهي.

سنڌي ٻوليءَ جي هنن اصطلاحن جي اکيڙ جو اهم مقصد، انهن جي درست رخ کي سمجھڻ ۽ انهن جو درست استعمال ڪرڻ به آهي. ان جي ضرورت ان لاءِ به محسوس ڪئي وڃي ٿي ته اسان جي ٻوليءَ جي ماهرن وٽ انهن اصطلاحن جي ڪا واضح وصف موجود ڪونهي يا ڪي متعين ڪيل وصفن سان سهمت ڪونهن يا وري ڪي ٻيا سبب هجن.