جديد ڊڪشنري - هالار اترادي

جديد ڊڪشنري

هالار اترادي

۱: وڪيل: حرام حلال جي ڪاتي.

۲: صوبيدار: مرڻو به کائي، پرڻو به کائي.

۳: ملان: آڻ پرائي، ته ڏسئون کائي.

۴: حاجي: انٽرنيشنل واپاري.

۵: واپاري: يا! ملاوٽ تيرا آسرا.

۶: انگريزي اسڪول: ٽيوشن سينٽر.

۷: ٻهراڙيءَ جو پرائمري ماستر: وڏيري جو منشي.

۸: انگريزي ماستر: ڪاپي ۽ ٽيوشن جو چيمپيئن.

۹: ڪاليج: کڙتالي سياست گهر.

۱۰: ليڪچرار: جيڪو پهرين تاريخ تي ڊيوٽي تي اچي.

وٽ تي رسو ڀڃڻ - انجنيئر عبدالوھاب سھتو

وٽ تي رسو ڀڃڻ (اصطلاح)

انجنيئر عبدالوھاب سھتو

رسو، اڪثر ڪري، سڻيءَ منجھان وٽي ٺاھبو آھي. ڊيگھ ۾ تمام وڏو ھوندو آھي. جنھن ڪري ان کي ويڙھي، ويٽي جي صورت ۾ رکبو آھي. حسب ضرورت اتان، ٽڪرا ڪپي استعمال ھيٺ آڻبا آھن.

شاطرن سان شرط نه رکجي

شاطرن سان شرط نه رکجي. (چوڻي)

انجنيئر عبدالوھاب سھتو

آڳاٽي زماني جي ھڪڙي بادشاھ اعلان ڪيو، جيڪو ماڻھو ڪا نئين راند ايجاد ڪندو، جنھن سان مون بادشاھ کي وندرائيندو، تنھن کي دل گھريو انعام ڏنو ويندو.

هڪڙي عقلمند درٻاريءَ، بادشاهه جي حضور ۾، شطرنج راند پيش ڪئي، جنھن جا مھرا عاج مان جڙيل ھيا. بادشاھ کيس ان راند کيڏڻ لاءِ، طريقيڪار پڇيو. ان کلاڙي درٻاريءَ، شطرنج راند جا چوھٺ خانا، ھڪڙا اڇا ٻيا ڪارا، بادشاھ کي سمجھايا. ان بعد سورھن مھرا ھڪ کلاڙيءَ جا ۽ سورھن مھرا ٻئي کلاڙيءَ جا، نالن سميت کيس ٻڌايا. انھن جون چالون به کيس، ان زبان ۾ سمجھايون، جنھن ۾ بادشاھ سمجھندا آھن. ڳالھين ئي ڳالھين ۾ ھڪ ٻه راند بادشاھ سان کيڏيائين پڻ. بادشاھ، راند ۾ ايترو محو ٿي ويو جو کيس وقت گذرڻ جو احساس ئي نه ٿيو.

پنھنجو حق ڇڏڻ لاءِ، ڪير به تيار ناھي - انجنيئر عبدالوھاب سھتو

پنھنجو حق ڇڏڻ لاءِ، ڪير به تيار ناھي. (چوڻي)

انجنيئر عبدالوھاب سھتو

ھڪڙي فقير، هڪڙي گهر جي سامهون بيھي، ڏھين روپئي جي صدا ھنئي.

”فقير!...“ گهر جي نئين نويلي ڪنوار، در جي چخ مٿي ڪري چيس؛ ”بابا معاف ڪر..!“

فقير، اھو ٻڌي ٻئي در تي سين ھڻڻ لاءِ اڳتي وڌيو. پويان ڪنوار جي سس، پنھنجي ڪمري مان نڪتي. تنھن جي ڪنن تي، ننھن جو آواز پيو ته يڪدم فقير کي سڏ ڪيائين.

هاٿيءَ وارا ڏند- مير اعظم علي ٽالپر

هاٿيءَ وارا ڏند

مير اعظم علي ٽالپر

دنيا جي ٻين ملڪن جي خبر نه آهي، پر اسان ۽ اسان جي معاشري ۾ ڪي ڳالهيون اسان جي سماج جو حصو بڻجي ويون آهن، جيئن ’ڏند‘- ڏندن جي ڪري هيڏو سارو ’هاٿي‘ بدنام آهي، انهي هاٿي جي قد بت سبب ڪيترن ئي ’انسانن‘ کي جيڪي حقيقت ۾ ’انسان‘ ۽ ’انسانيت‘ وارا هوندا آهن يا نه پر ماڻهو ۽ ماڻهوءَ جي شڪل وارا ضرور هوندا آهن، ان لاءِ به اهو چيو ويندو آهي. ڏسو ته سهي ”مڙس هاٿي لڳو پيو آهي.“ هاڻي اها خبر نه آهي ته هاٿي پنهنجن ٻن ڏندن سبب پهرين ڪيئن ۽ ڪٿي بدنام ٿيو ۽ ان مٿان اهو بدنامي جو ڪنڀار وارو ’ٺڪر‘ ڪنهن ڀڳو؟ حالانڪه ڏندن لاءِ جيجي زرينه بلوچ ڳايو آهي ته، ”ڏند ته موتي هيرا لال جواهر“ پر اهي ڪي ٻيا ڏند هوندا. اهڙي ريت بيمار ۽ اگهو ’شينهن‘ ڀلي ڪجهه به ڪري سگهي، فقط جهنگ ۾ سُتي، سُتي گجگوڙ ڪندو ته به ستن ڪوهن تي سندس اها گجگوڙ ٻڌي چئبو ته هائو ٻيلي جهنگ ۾ اڃا به ’شير‘ عرف شينهن موجود آهي. ان وانگر ويچارو اُٺ هلڻ ۾ هلاڪ جُهور هوندي به اهو چئبو آهي ته پُوڙهو اٺ وري ٻه ڪنواٺ لهي. بهرحال هر ڳالهه، هر ڪم ۽ هر فيصلي ۾ هاٿي وارا ’ڏند‘ ضرور ڪم اچن ٿا، جيڪي ’اصل‘ ۽ ’نقل‘ سان گڏوگڏ رک رکڻائي به ڪن ٿا. ان وانگر سُتل شير ۽ شينهن جي ٺلهي رڙ به ڊيڄارڻ جو ڪم ڏئي ٿي ۽ اٺ رڙي يا نه رڙي پوءِ به سائين منهنجا ’ريگستان جو جهاز‘ آهي.

حساب برابر ٿيو

حساب برابر ٿيو

هڪ بادشاهي محفل ۾ ڪنهن ڳائڻي ڳائڻ شروع ڪيو.

بادشاهه خوش ٿي هزار روپين جي انعام جو اعلان ڪيو.

وري ڳائڻي دل سان ڳائڻ شروع ڪيو.

بادشاهه، ان تي وري هيرن جواهرن جي پيٽي ڏيڻ جو اعلان ڪيو.

ڳائڻي اڃا ويهن آڱرين جو زور لڳائي ڳايو.

غيرن کي پيرين پئبو ئي پيرن ڪڍڻ لاءِ آ.

غيرن کي پيرين پئبو ئي پيرن ڪڍڻ لاءِ آ. (چوڻي)

ھڪڙي ڀت، سرن، گاري ۽ گچ سان ڏاڍي مضبوط اڏيل ھئي. رازي به دل سان ٺاھيو ھيس. شاھل ۾ پڻ ٽُڪ سڌي ھئي. ان سڌائيءَ جي ڪري قداور ۽ شاندار پئي لڳي.

ڀر وارو رستو ٿورو ھيٺ ڀرو ھيو. ھڪ ڏينھن برساتي پاڻي، ڍوري ڪري، اچي ڀت جي پاڙ ۾ بيٺو. ڀت جي پاڙ کي آلاڻ محسوس ٿي ته کانئس پڇيائين؛ ”ھي ڇا ٿو ڪرين؟“

اردو ادب ۾ ڪتا-شناسيءَ جي روايت - حسنين جمال/ انجنيئر عبدالوھاب سھتو

اردو ادب ۾ ڪتا-شناسيءَ جي روايت

حسنين جمال

انجنيئر عبدالوھاب سھتو

۱

اسان جو عام ماڻھو، جيترو ڪتي-شناسيءَ جي معاملي ۾ جڏو ثابت ٿيو آھي ۽ ڪتي يا ڪتي جي ذات پرکڻ ۾ جيترو وقت وڃائي ٿو، ان کان مايوس ٿي مون اردو ادب منجھ ڪتا-شناسيءَ جي روايت تي تحقيق لاءِ، اونداھي کوھ اندر ڄاڻ حاصل ڪرڻ جو ڄڻ ڏول لاٿو آھي. بس ارادو ڪرڻ جي دير ھئي، اردوءَ جي اعلى ادب منجھان ڪتن جي باري ۾ حوالا ۽ اقتباس ائين ڊوڙندا سامھون اچي بيٺا جو مون کان بي ساخته نڪري ويو؛

المدد شوق کہ بس آ پہنچے

سامنے کوچہ رسوائی ہے

اٺاويھين سيپٽمبر، سڄي دنيا ۾ ڪتا-مار مھم جي طور عالمي ڏينھن ملھايو ويندو آھي. رات جو يارن دوستن سان ڪچھري ھلي پئي ته اسان جي ھڪڙي مھربان دوست تمام گھڻا شعر، ڪتن جي صفت بابت ٻڌايا ۽ محفل ڄڻ لٽي ويو. انھيءَ عالم ۾ ڏنل ٽٻيءَ  منجھان اڃا نڪتو نه ھيس جو مون کي دل ۾ آيو ته ھاڻي ان امر جو به جائزو ورتو وڃي ته اردو ادب ۾ ڪتا-شناسيءَ جا امڪان ڪيتري حد تائين آھن. ائين ته سڄي دنيا جي ادب منجھ ڪتن تي تمام گھڻو ادب تخليق ڪيو ويو آھي. ليڪن اردوءَ جي چند مکڙين تي قناعت ڪرڻ جو مقصد، اسان جي ڪالم جي ننڍي جھولي ھئڻ سبب سمجھندا. ٻيو ته ٿورو لکيو، گھڻو سمجھندا.

چڱائي به اصيل سان ڪجي.

چڱائي به اصيل سان ڪجي.

هڪ ڏينهن ھڪڙو باز، زخمي حالت ۾، جھنگ ۾ تڙپيو پئي. کيس هڪ هرڻيءَ زخمي حالت ۾ تڙپندي ڏٺو ته کڻي اچي هڪ وڻ پويان شڪارين کان لڪايائينس. سندس ٽھل ٽڪور ۽ چيٺ ڪيائين ته اڏامڻ جھڙو ٿي پيو. اڏامندي، هرڻيءَ کان پڇيائين؛ ”ٻڌاءِ! مان تنهنجو اهو احسان ڪيئن لاھي سگھندس؟!“

”منھنجو اھو احسان ائين لاھي سگھندين،“ هرڻيءَ چيس؛ ”مصيبت پئي جي، مدد ڪر!“

هڪ ڏينهن باز اڏامندي هڪ ڪئي کي ٿڌي پاڻيءَ واري جهاڙيءَ اندر ڦاٿل ڏٺو. کيس مصيبت پيو سمجھي، اتان ڪڍيائين.

پهاڪن جي پيڙهه اکوڙڻ بابت چند رايا - ڊاڪٽر عبدالجبار جوڻيجو

پهاڪن جي پيڙهه اکوڙڻ بابت چند رايا

ڊاڪٽر عبدالجبار جوڻيجو

اوهان ڪيترا پهاڪا ٻڌا هوندا ۽ انهن جو مطلب به سمجهندا هوندا. جن پهاڪن جو ذڪر هن مضمون ۾ ڪرڻو آهي سي تمام ناميارا ۽ گڏوگڏ بدنام آهن. معنيٰ به سولي اٿن پر هنن جي سچائيءَ ۾ مون کي شڪ پئجي ويو آهي. اُن جو هڪڙو سبب پهاڪن جي جهونائي به آهي. ڪٿي ڪٿي ته ڪم ئي نٿا اچن. هن هيٺ اهڙن غلط پهاڪن مان سورهن پهاڪا چونڊي انهن جو بنياد پٽڻ لاءِ ڪجهه عرض ڪريان ٿو.